Historia Daito-ryu Aikijujutsu

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Czas Minamoto

Czas Takeda

Czas Takeda-Aizu

 

 

 

 

                                  

                                     

Sztuki walki są prawdopodobnie tak stare jak ludzkość. Od momentu, kiedy nasz praprzodek wszedł w konflikt z kimś ze swego otoczenie ( a można się domyślać, że nastąpiło to błyskawicznie ), zaczął pracować nad technikami pozwalającymi mu uzyskać przewagę w walce. Rozwojowi technik walki sprzyjały ciągłe wojny i konflikty, którym od zawsze z takim entuzjazmem oddawała się rasa ludzka. Wraz z rozwojem cywilizacji, sztuki walki nabierały rangi usystematyzowanych i coraz bardziej skutecznych systemów. Ślady ich istnienia pojawiają się w zachowanych dziełach sztuki wczesnego rozdziału rozwoju ludzkości, oraz w podaniach i legendach, które od zawsze towarzyszyły ludzkości. Przyjmuje się, że systemy walki wręcz szczególnie podatny grunt odnalazły na terenach dzisiejszych Chin ( świadectwa sprzed 3500 lat p.n.e. ), oraz w dolinie Indusu i wyżyny Irańskiej ( plemiona Arian ), gdzie rozwinęła się śiwacka joga dynamiczna. Joga dynamiczna rozprzestrzeniła się ok. roku 2500 p.n.e., docierając do Chin  ( i wywierając znaczny wpływ na rozwijane tam systemy ), a także do Grecji ( zapasy klasyczne ) i Egiptu. Dotarła więc tam, gdzie w tym okresie rozkwitała cywilizacja, a co za tym idzie – konflikty zbrojne. Jest rzeczą naturalną, że z racji odległości i bliskości kulturowej, sztuki walki przenikały z Chin do Japonii. Najstarsze doniesienia o walce wręcz wspominają styl Chikura Kurabe. Istnieje też doniesienie, o stylu plebejskim Takemina Kata-no-Kami i boskim Takemikuzuchi-no-Kami. Jedna z najstarszych kronik Japonii, Nihon Sho-Ki wspomina o stylu Sumai ( słowo oznacza walkę, zmaganie ) już w roku 23 p.n.e.. Jest tam też historia niejakiego Nomi no Sukune, z prowincji Izumo, który pokonał Tajima no Kehaya na plaży w Shimane łamiąc mu żebra bocznym kopnięciem, powalając na ziemię, przydeptując, łamiąc miednicę i w efekcie zabijając. Świadkiem zdarzenia miał jakoby być cesarz Suinin. Znane style z tego okresu nazywały się Tegoi, Sumai i Kumi-uchi. Na kształt późniejszego jujutsu wpłynął prawdopodobnie styl Yawara, polegający na wykręcaniu stawów i unieruchomieniach kończyn. Jednak przełom w rozwoju japońskich sztuk walki nastąpił prawdopodobnie w IV wieku n.e., gdy syn trybuna prowincji Kyoto, Akayama udał się do Chin i przez 32 lata przemierzał je poznając i zgłębiając tamtejsze systemy walki i medytacji.

 Sztuki walki odtąd rozwijały się na terenie Japonii, nabierając charakteru systemów elitarnych, ćwiczonych w rodzinach szlacheckich i utrzymywanych w tajemnicy przed obcymi ( co podnosiło skuteczność w jakże częstych w owym czasie starciach ).

System bojowy Daito-ryu Aikijujutsu (   ) narodził się około roku 1000, dla celów wojskowych. Od samego początku charakteryzował się urozmaiconymi dyscyplinami, których uczono starożytnych Japońskich wojowników przynależnych do klanu. Jedna z tych dyscyplin, taijutsu

( jako taijutsu określa się systemy walki wręcz bez użycia broni ), zawierała innowacyjne i oryginalne techniki znane jako Aiki. W oryginale, szkoła Daito była znana pod imieniem „Aiki-in-yo-ho”.

Aiki no jutsu ( techniki używające aiki aiki no jutsu) mają szczególne podejście do agresji. Zamiast używać siły do odparcia siły, lub ustępować napierającej sile ( koncepcje ju i yawara ) stosując aiki, wojownik łączy swoją energię życiową z energią przeciwnika i staje się z nim jednością. Aspekt techniczny jest jednakowoż zbyt rozległy, by można go skrócić w krótkim rysie historycznym sztuki i wymaga osobnego przestudiowania i dogłębnej analizy.

Taijutsu szkoły Aiki-in-yo-ho uległo dwóm głównym płaszczyznom rozwoju, nim rozwinęło się i dotarło do szerszych odbiorców jako Daito-ryu Aikijujutsu. Płaszczyzny te to filozofia  Aiki ( )( Aiki no jutsu ) i filozofia jujutsu (  ). Techniki Aiki stały się tak wyróżniającą i efektywną charakterystyką szkoły, że wieki później ( w ciągu ostatnich 50 lat ) stały się podstawami innych szacownych szkół ( Aikido, żeby wymienić najbardziej znaną a także Hapkido, Hakko-ryu, Shorinji kenpo i Yoseikan budo ). Była to ścisła i kompletna integracja wymienionych filozofii, która doprowadziła do niezwykłej efektywności i zdolności przystosowawczych sztuki. Aiki no jutsu zespoliło się z innymi technikami jujutsu, takimi jak atemi, shime, kansetzu, kyushu, nage.

Od samego początku Szkoła kształciła we wszystkich dyscyplinach, będących niezbędnymi i zasadniczymi dla żołnierza: łucznictwo, miecz, włócznia, halabarda, jazda konna, pływanie, walka bezpośrednia i wiele innych. Technik uczono w zależności od tego, komu miały być potrzebne: piechocie  ( ashigaru ), niższym rangą bushi ( samuraje ), konnym bushi, kapitanom i dowódcom. Najwyżsi rangą byli dodatkowo szkoleni w dziedzinie strategii militarnych, kaligrafii, poezji, dziełach klasycznych i etykiety zachowania w pałacu daymio ( najwyższy po cesarzu tytuł szlachecki ) - . Wszyscy bushi zaczynali szkolenie bardzo wcześnie, często już jako dziesięciolatko wie. Wkraczali do dojo, by do końca swych dni doskonalić techniki mające zastosowanie w walce. Bushi wpajano jedną nadrzędną wartość i jedno prawo: prawo feudalnego Japońskiego wojownika „bushido”.

Geneza tej sztuki walki i jej ewolucja zaczyna się w czasach feudalnych. Kształtuje ją w naszej wyobraźni literatura, legendy i fakty historyczne, tworzące żywy obraz Japońskiego wojownika, dumnego i nieustraszonego. Klan Takeda, odwieczny strażnik sekretów Daito-ryu, wyrył swe imię wielkimi literami we wszystkich znaczniejszych wydarzeniach historii militarnej Japonii, do tego stopnia, że często okresy historyczne kraju są wyznaczane wydarzeniami, w których klan brał udział. Miecz szkoły Daito wycinał swą drogę w historii niewzruszony czasem, rewolucjami, wojnami, niepokojami społecznymi i pojedynkami aż po świt trzeciego milenium. Od roku 1087, kiedy powstała, była zawsze pod pieczą członka rodziny Takeda, aż do roku 1992, kiedy ostatni soke ( Takeda Tokimune ) zmarł nie zostawiwszy potomka. Sięgnijmy więc do korzeni Szkoły i klanu Takeda.

Podwaliny Dayto-ryu stworzył prawdopodobnie Teijun ( Sadasumim ) szósty syn cesarza Seiwa. Rodzinie Minamoto przekazał go natomiast syn księcia, Tsunamoto. Ustne podania mówią, że to Shinra Saburo Yoshimitsu Minamoto ( 1057-1127 ), trzeci syn Minamoto Yoriyoshi, w piątym pokoleniu potomek Cesarza Japonii Fujiwara Seiwa ( członka dynastii Minamoto ) stworzył system z wiedzy przekazanej rodzinie przez Tsunamoto ( oraz ponoć w oparciu o Tegoi, rdzenną sztukę walki bez broni, z której jakoby wywodzą się również zapasy Sumo ). Techniki te przekazywane były w największym sekrecie tylko członkom rodziny. Ci z kolei przekazywali to, co niezbędne żołnierzom klanu. Tradycja ta szanowana była aż do początków wieku XX.

Historycy dzielą historię Japonii na ery i okresy. Po ufundowaniu pierwszej stałej stolicy kraju Nara, wyróżniamy okresy:

Nara ( 710-794 ); Heian ( do roku 1195 ) który charakteryzował się wzrostem potęgi dworu cesarskiego; Kamakura ( do 1333 ), kiedy nastąpił okres militarnych rządów Shogunatu ( okres ten zwany jest też Minamoto, od nazwiska pierwszego w historii Shoguna); Ashikaga ( do 1392 ); Muromachi ( do 1572 ); Momoyama ( do 1603, choć niektóre źródła mówią o 1615 ). Trzy ostatnie okresy to czas bezustannej walki o władzę. Następnie nadszedł okres Edo ( do 1867 ), nazywany też „Pax Tokugawa”. Upadek Shogunatu i restauracja władzy cesarskiej i potęgi dworu prowadzi do okresu Meiji ( do 1912 ). W tym okresie w Japonii rozpoczyna się rewolucja kulturalno przemysłowa, wiodąca nas w czasy obecne.

Na kartach historii Japonii nazwisko Takeda pojawia się wraz z dokonaniami członków tego rodu, jako doskonały przykład stanowczego i nieustraszonego charakteru ówczesnych bushi. Bitwy i epizody z życia rodu są mocno splecione z militarnymi i politycznymi wydarzeniami w kraju. Przyjrzyjmy się krótkiemu opisowi niektórych epizodów z historii, powiązanych z klanem Takeda.

Klan Minamoto był jednym z najznakomitszych rodów w feudalnej Japonii, a Książe Minamoto Yoriyoshi, namiestnik prowincji Chinjufu został wyznaczony przez Cesarza do stłumienia rebelii klanu Abe z Mutsu, który w owym czasie dążył do uzyskania autonomii. Wydarzenia te nazywamy Pierwszą wojną Dziewięcioletnią, która co ciekawe, zakończyła się po 11 latach ( 1051-1062 ). Abe Sadatou został ostatecznie pokonany, przez Yoshiie Minamoto w bitwie pod Kuriyagawa ( inne źródła podają, że pod Yakata Koromogowa ) a jego sztandar załopotał nad zamkiem Sadatou, Kanazawa. Później synowie Minamoto Yoriyoshi walczyli na wezwanie Cesarza w tzw. Późniejszej Wojnie Trzyletniej ( 1083-1087 ), przeciwko klanowi Kiyohara. Minamoto Yoshiie został prawie pokonany, gdy Yoshimitsu, jego brat połączył z nim swe siły i razem odnieśli zwycięstwo. Opis wymienionej wojny znajduje się w zachowanej „Mutsu Waki” ( Historii Mutsu napisanej w 1062 r. ), która przytacza opowieść, jakoby Yoshimitsu został ostrzeżony przez przelatujące stado gęsi, dzięki czemu jego oddziały uniknęły zasadzki i odniosły zwycięstwo. Bracia słynęli tak z umiejętności bojowych, jak z okrucieństwa i zostawili po sobie złowrogie wspomnienie, lecz trzeba wiedzieć, że ich bezwzględne i okrutne metody szły w parze z iście renesansowymi zainteresowaniami (  Yoshimitsu interesował się astronomią, medycyną, geologią ). Przeprowadzali sekcje na zwłokach pokonanych wrogów by analizować strukturę stawów, mięśni, nerwów i kości. Wiedzę tą wykorzystywali do wzbogacania rodzinnego systemu walki wręcz, którego mistrzem był Yoshimitsu ( skutecznym do tego stopnia, że jemu współcześni podejrzewali go o kontakty z mocami nadprzyrodzonymi ). Warto zauważyć, że w kulturze europejskiej, która w owym czasie traktowała ciało zmarłego jako tabu, za podobne praktyki trafiało się na stos. Nauka kultury europejskiej oficjalnie zainteresowała się anatomią wieki później, w dobie renesansu ( XIV w. ). Minamoto Yoshiie jest jedną z najbardziej znanych postaci historycznych Japonii. W swoim czasie zyskał ogromną sławę a jego umiejętności jako wojownika są legendarne. Do dziś dzień przetrwały dwa systemy łucznictwa konnego traktujące go jako swojego twórcę - Takeda-ryu i Ogasawara-ryu. Po swoich dokonaniach w wojnie 1051-1062 ( możliwe, że po bitwie pod Kawasaki przeciw Sadatou Abe ) zyskał przydomek Hachimantaro ( Pierworodny Boga Wojny ). Yoshimitsu był panem na zamku Daito ( od nazwy którego pochodzi nazwa sztuki walki ), lecz jego syn, Minamoto Yoshikiyo, wraz z końcem wojny opuścił ziemię ojca i w roku 1087 objął prowincję Kai  ( niedaleko dzisiejszego Tokyo). Tam przyjął imię Takeda Yoshikiyo, dając początek gałęzi klanu

Minamoto zwanej Kai genji Takeda ( okres Heian 794-1195 ). Yoshikiyo w uznaniu zasług swego ojca w roku 1088, został mianowany dziedzicznym księciem przez Cesarza z koncesją do posiadania ziem, zbierania podatków i powoływania armii.

Wersja ta jest oficjalnie przyjęta, choć niektórzy historycy kwestionują pochodzenie klanu od roku 1087, twierdząc, że żadne dowody nie są dziś osiągalne. Należy jednak pamiętać, że niezależna literatura mówi o dokonaniach klanu Minamoto a także o decyzji Yoshikiyo o przeprowadzce do prowincji Kai. Co więcej, inne dokumenty wspominają, że ( co prawda nie nazwany ) sławny syn magnata został w owym czasie mianowany księciem w uznaniu pomocy, jakiej jego ojciec udzielił Cesarzowi. Kolejne niezależne źródła zgadzają się, że ród tegoż księcia należał do najstarszych i najznamienitszych, choć także nie wymieniają jego nazwy. Wreszcie warto wspomnieć, że tacy członkowie klanu Minamoto jak Yoshokyio, jego ojciec Yoshimitsu, jego wuj Yoshiie i dziad Yoriyoshi, to postaci przewijające się w różnych źródłach literackich z okresu Heian, przywołujących te same bitwy i wydarzenia. Podstawy nie są pewne, niemniej jednak nie sposób obalić logiki tego toku myślenia. Tak więc przedstawione tu drzewo genealogiczne, jest jak najbardziej prawdopodobne.

Po bitwie o zamek Kanazawa 14 listopada 1087 roku, w historii Japonii nazwisko Takeda pojawia się na tyle często, że spisanie choćby w ogólnikach historii rodu zajęłoby tomy. W 1192 r. Minamoto Yoritomo został mianowany przez cesarza pierwszym Shogunem, rozpoczynając okres Kamakura ( zwany też okresem Minamoto ). Rozpoczął się czas bakufu, „rządów z namiotu”, czas osłabienia władzy cesarskiej na rzecz militarnej dominacji Shogunów.

Kolejną postacią, której pominąć nie sposób to sławny daymio Takeda Shingen (1570-1572 ). Walczył on pod wodzą shoguna Ashikaga ( m.in. przeciwko Kenshin Uesugi, daymio Echigo, z którym toczył bitwy aż pięciokrotnie: Kawanakajima 1554, 1555, 1557, 1561, 1564) i nie został nigdy pokonany, aż do zdradzieckiego i niestety zakończonego powodzeniem zamachu na życie. Wraz z jego śmiercią, historycy zamykają okres Muromachi, gdyż był to kres potęgi shoguna Ashikaga i początek dominacji shoguna Iyeasu Tokugawy. Takeda Shingen pozostawił ogromny majątek i niestety wielką zawiść ze strony sąsiadujących daymio. Po jego śmierci połączyli oni swe siły i doprowadzili do upadku jego potęgi. Następcą Takeda Shingen

został Takeda Katsuyori. Wielkim wydarzeniem w historii Japonii była bitwa Nagashino no Kassen 21 maja 1575 ( okres Momoyama, 1572-1603 ). Mówi się, że w bitwie tej największą klęskę poniósł kodeks bushido. Po raz pierwszy w dziejach został on naruszony, gdy połączone armie Oda Nobunaga i Ieasu Tokugawa, choć po wielokroć liczniejsze, użyły broni palnej przeciwko piętnastotysięcznej armii ciężkiej kawalerii, dumy klanu Takeda. Nastąpiła straszliwa rzeź i całkowita zagłada dotychczas niezwyciężonej armii. Na polu bitwy poległo ponad 10.000 żołnierzy armii Takeda. Oto opis tych wydarzeń:

Latem 1575 Takeda Katsuyori poprowadził swą armię w liczbie ok. 14 tys. ( w tym 12 tys. ciężkiej kawalerii, dumy klanu, dotychczas niezwyciężonej i siejącej zrozumiały postrach wśród wrogów ) w głąb terytorium klanu Tokugawa. Jego pierwszym celem był zamek Nagashino, ważne lokalne umocnienie. Obrońcom zamku udało się odeprzeć pierwsze uderzenie armii Takeda. Z oblężenia umknął niejaki Torii Sune, który zaalarmował Tokugawa Ieyasu o najeździe sił wroga i ciężkim położeniu załogi Nagashino. Tokugawa Ieyasu dysponował armią w liczbie 30 tys., lecz uznał ( mimo tak znacznej przewagi liczebnej, co świadczy o opinii, jaką cieszyła się armia Katsuyori ), że sam nie będzie w stanie skutecznie powstrzymać sił Takeda. Zwrócił się o pomoc do swego sojusznika, Oda Nobunaga, który dysponował ok. 8 tys. zbrojnych, których siła polegała głównie na posiadaniu rzadko stosowanej wtedy broni palnej ( arkebuzy ). Połączone armie wyruszyły w kierunku Nagashino. W tym czasie zamek został zdobyty, a do jego obsadzenia Takeda Katsuyori pozostawił ok. 2 tys. ludzi. Żołnierze Tokugawa i Nobunaga nie zaatakowali, lecz umocnili swe pozycje zagradzając drogę najeźdźcom. Wiedząc, że główną siłą armii Takeda jest konnica, zajęli pozycje w niewygodnym do manewrów kawalerią terenie, dodatkowo wzmocnili je palisadami. Wojska Katsuyori były zmęczone po szturmie, a ich pozycja całkowicie nie sprzyjała do ataku. Generałowie radzili, aby wycofać się na dogodniejszy teren i wykorzystać pozycje w zajętym zamku. Nie wiadomo, co wobec takiej sytuacji skłoniło Takeda Katsuyori o wydaniu rozkazu ataku. Duma, nadmierna ufność w legendę, jaka otaczała jego armię? Skutki tej decyzji okazały się tragiczne. Z 12 tys., które wyszły w pole, zginęło 10 tys., reszta wraz z pozostałymi w zamku Nagashino, zmuszona była do odwrotu. Wojska Nobunaga wycofały się, a Tokugawa Ieyasu podążył za uciekającymi w głąb terytorium Takeda. Klęska pod Nagashino stanowiła kres potęgi Takeda, zaś Tokugawa Iyeasu otworzyła drogę do objęcia rządów w kraju. Takeda Katsuyori nie mogąc pogodzić się z klęską popełnił wraz z dworem i rodziną rytualne samobójstwo – seppuku. Klan Takeda miał już nigdy nie odzyskać dawnej potęgi. Na podstawie tych wydarzeń Akira Kurosawa, wybitny reżyser japoński nakręcił film p.t. „Kagemusha” ( Cień wojownika. ). Notabene wątki z życia klanu Takeda pojawiały się także w innych dziełach mistrza. Postać Takeda Shingen pojawiła się natomiast w znanym w Polsce serialu „Shogun” z Richardem Chamberlainem w roli głównej. Pokazany był tam obyczaj gotowania żywcem przestępców, który Takeda Shingen wymyślił i z

upodobanie stosował. Co ciekawe, nawet ówczesnym wydało się to tak okrutne, że pogromca Takeda Katsuyori, Tokugawa Ieyasu po objęciu władzy, kazał owe kotły zniszczyć.

Takeda Shingen nim odszedł, przewidział późniejsze wydarzenia. Analizując sytuację, obawiał się upadku dynastii Ashikaga, wobec narastającego niebezpieczeństwa ze strony rosnącej potęgi Tokugawa. W obawie o przyszłość klanu nakazał swojemu bratankowi Takeda Kunigitsu przeprowadzić się do prowincji Aizu, gdzie panował daymio Moriuji Ashina, lojalny wobec shoguna Ashikaga. Daymio Moriuji Ashina w geście szacunku dla starego przyjaciela oddał Konigutsu część swoich włości, jako że ten był ostatnim z rodu. Gest ten pozwolił przekazać tradycję rodu jak i praktykowanego przez nich systemu bojowego.

Członkowie klanu Takeda ograniczyli nauczanie Dayto-ryu wyłącznie dla seniorów klanu Aizu, jako dowód wdzięczności za uzyskaną pomoc. Z każdym dniem umacniała się zażyłość pomiędzy klanami, co w końcu doprowadziło do wyodrębnienia się nowej gałęzi klanu – Aizu-Takeda.

W roku 1600, pod Sekigahara, Ieyasu Tokugawa pokonał Toyotomi Hideyoshi w największej bitwie w historii Japonii ( 160 tys. walczących ). Dało to początek okresu Edo, zwanego też okresem Tokugawa. Nastało 250 lat względnego spokoju, „Pax Tokugawa” , spokoju narzuconego przez nowego Shoguna. Jednym z pierwszych edyktów jego bakufu było pojednanie z pokonanymi klanami i stworzenie sztywnej struktury socjalnej, która stała się charakterystyczna dla tego okresu. Niedługo potem narzucono surowe reguły, które doprowadziły do izolacji kraju od reszty świata ( w 1614 edyktem bokufu wygnano z kraju

wygnano z Japonii Hiszpanów, w 1637 zabroniono Japończykom opuszczania kraju itd. ). Tymczasem dla klanu Takeda nastaje czas rehabilitacji. W 1664 zezwala im się nauczać zarówno kompletnego systemu walki jak i zasad strategii. Wtedy to na terytorium Mutsu, pojawiają się doniesienia o Nishinkan dojo, gdzie w wtajemniczano bushi w sekretne tajniki sztuki. Aura mitu, która okryła dojo zaczynała nabierać blasku. Istnieją dokumenty, świadczące, że w 1674 szkoła z Nishinkan dojo rozszerzyła swą działalność do licznych dojo, w których uczono bushi z klanu Aizu. Między innymi: 5 szkół miecza i 2 jujutsu ( w tym znane Mizu-no-Shinto-ryu i Shinmyo-ryu ) oraz rzesza pomniejszych dojo ćwiczących bushi klanu Aizu: 22 szkoły miecza ( kenjutsu ), 16 szkół jujutsu, 16 szkół walki bronią palną, 14 szkół wyciągania miecza ( iaijutsu i battojutsu ), 7 szkół łucznictwa ( kyujutsu ), 4 szkoły włóczni i halabardy ( sojutsu i naginatajutsu ). Dwie z tych szkół uczyły tylko wysoko postawionych członków klanu Aizu.

Nikt nie miał do nich dostępu, gdyż przekazywano tam tajniki niedostępne dla ogółu. Stanowiły one dumę klanu Aizu, a były to Oshiki uchi ( czyli Daito-ryu Aikijujutsu ) i Misoguchi-ha-itto-ryu kenjutsu. Ukoronowaniem była prośba Shoguna o wyszkolenie jego ochrony osobistej. Był to największy z zaszczytów i świadectwo jakości i skuteczności, jakby nie było, jednego z wielu znanych stylów!! Po raz kolejny klan Takeda stał się głównym ekspertem w dziedzinie wojskowości i co za tym idzie ich usługi stały się bardzo pożądane w całym kraju. Pamiętajmy jednak, że nastał czas pokoju, czas, w którym umiejętności bojowe powoli schodziły na boczny tor. Spartański styl życia żołnierzy powoli ustępował miejsca luksusom życia cywili. Epoka Edo to schyłek ery samurajów, to czas wojowników bez wojny i utraty przeznaczenia klasy bushi. Najlepszą ilustracją tego okresu jest legenda o 47 roninach ( ronin – samuraj bez pana ), samurajach, którzy po utracie swego pana wbrew nakazom nowego prawa, postanowili pomścić jego śmierć nawet za cenę własnego życia ( po dokonaniu zemsty dokonali zbiorowego seppuku ). Duma, honor i lojalność ponad wszystko. Historia ta ilustruje sytuację, w jakiej znaleźli się bushi, wojownicy bez wojny, kasta bez swego miejsca w społeczeństwie.

Absurdalne przepisy izolacyjne bokufu doprowadziły do odrodzenia idei przywrócenia imperium. Klany z zachodniej części Japonii, Satsuma i Choshu postanowiły wesprzeć dynastię Meiji na drodze do odzyskania władzy, za cenę otrzymania przywilejów i majątku. Klan Takeda pozostaje wierny shogunowi. Ważnym centrum klanu jest w tym okresie miasto Aizu-Wakamatsu, słynne z potężnie ufortyfikowanego zamku Tsurugaju. Z miejscem tym związane jest jedno z ważniejszych wydarzeń historii klanu w tym okresie, ale o tym nieco później. Izolacja kraju doprowadza do kryzysu gospodarczego, mają miejsce wydarzenia do tej pory w historii kraju niebywałe. W 1738 r. 84 tys. chłopów z prowincji Iwaki protestuje przeciwko morderczym podatkom, w 1754 r. protestujących w prowincji Kyushu jest już 168 tys.. W latach 1782-1787 klęska głodu powoduje śmierć 1.5 mln ludzi. Postawa bokufu jest nadal nieugięta, w 1825 r. rozkazują strzelać do wszelkich statków zbliżających się do brzegów kraju. Rozkaz ten pozostaje w mocy do 1842 r.. W lipcu 1853 amerykańskie okręty wpłynęły na wody zatoki Uraga, ich dowódca komandor  M.Perry zażądał w imieniu Stanów Zjednoczonych nawiązania stosunków handlowych. Japonia ustąpiła obawiając się interwencji zbrojnej. 29 Lipca 1858 r. Bakufu podpisuje umowy handlowe z USA. Wkrótce podobne podpisują Wielka Brytania, Holandia, Francja, Rosja i Portugalia. Liberalizacja stosunków z zagranicą doprowadziła do wzrostu napięć wewnątrz kraju. Przeciwnicy rządów shogunów, wspomagani przez kraje europejskie i USA, domagają się restauracji władzy cesarskiej. W styczniu 1868 pro cesarscy powstańcy zdobyli pałac w Edo, zmuszając do zrzeczenia się rządów ostatniego shoguna - Yoshinobu Tokugawę. Rok ten kończy epokę Edo. Warto tu zauważyć, że w 1860 r., w Aizu, urodził się Sokaku Takeda. Niespokojne czasy udało mu się przeczekać dzięki zapobiegliwości ojca, Takeda Sokichi. Rodzina Takeda brała czynny udział w wojnie ze zwolennikami cesarza, dochowując wierności shogunowi i tradycji. W 1868 r.

miało miejsce wydarzenie, które na zawsze odcisnęło się na historii klanu. Wydarzenie świadczące o wielkim poszanowaniu dla tradycji, jakie uczniowie szkoły Oshiki uchi mieli wpojone w procesie edukacji. Otóż dwie drużyny: Byakkottai ( białe tygrysy-chłopcy ) i Joshigun ( dziewczęta ) w wieku 15-17 lat brały udział w wojnie pod komendą shoguna. Na wieść o oblężeniu wspomnianego już zamku Tsurugaju otrzymali pozwolenie udania się na pomoc oblężonym. Kiedy znaleźli się na rogatkach miasta, zobaczyli unoszące się nad zamkiem dymy. Zrozpaczeni, doszli do wniosku, że zamek padł, a ich zwierzchnicy i nauczyciele polegli. Jak 47 roninów z legendy, młodzież wybrała śmierć w rytualnym seppuku, niż dalsze życie wbrew ideałom. Przy bramach miasta do dziś znajduje się tablica upamiętniająca bohaterskiego ducha młodych bushi. Ironia losu sprawiła, że zamek padł dopiero w cztery tygodnie po tym wydarzeniu! Kiedy najeźdźcy przekroczyli wrota zamku, nie znaleźli nikogo żywego. Niezdolni do dalszej walki członkowie klanu Takeda popełnili rytualne samobójstwo, by nie oddać się w ręce wroga. W komnatach zamku znaleziono 21 zwłok kobiet i dzieci, które postanowiły podzielić los ostatnich z obrońców. Te krwawe wydarzenia dały początek okresowi Meiji ( 1868 – 1912 ), okresowi otwarcia na świat i rewolucji socjalnej i kulturalnej. W 1871 r. edyktem cesarskim posiadłości daymio zostają zniesione, a stare prowincje zastępuje się prefekturami. Noszenie miecza przestaje być obowiązkiem. W 1876 r. noszenie miecza, odwieczna tradycja bushi, staje się nielegalna. Następuje kres ery samurajów.

Młody Takeda Sokaku studiuje Oshiki uchi. Dojrzewa w atmosferze dyscypliny i poszanowania dla czasów minionych i przodków. Jego mistrzami są członkowie rodziny i Tanomo Saigo ( 1830-1905 ), ostatni zarządca Aizu. Uczy się też sztuki walki mieczem, włócznią, halabardą. Staje się takim mistrzem, że, pomimo iż nosił publicznie tradycyjne dwa miecze, nigdy nikt nie odważył się go rozbroić. Istnieje wiele opowieści i legend dotyczących jego młodości, oto jedna z najbardziej znanych:

Młody mistrz zostaje wyśmiany z powodu noszenie tradycyjnego stroju przez 50 robotników wykładających ulice kostką brukową w dystrykcie Osaka. Takeda zabił 7 ( lub 9 jak twierdzą inni ) z nich a wielu uczynił kalekami. Doprowadzony na policję został zwolniony, a jego uczynek uznano za samoobronę. Niepodważalnym faktem jest, że w młodości przyszły mistrz stoczył bardzo wiele walk zarówno ulicznych jak i z mistrzami innych stylów, a mimo skromnej postury ( ok. 152 cm ) nigdy nie został pokonany.

 Takeda Sokaku był powszechnie krytykowany za swój nieznośny charakter, arogancję i nieprzystosowanie do nowych czasów. Aby zrozumieć tego człowieka, trzeba wiedzieć, że wychowany przez wojowników z klanu Takeda, nigdy nie zaakceptował nowych czasów. Do końca swych dni pozostał dumnym bushi, być może ostatnim prawdziwym samurajem. To Takeda Sokaku wzbogacił Oshiki uchi o własne elementy i nadał stylowi jego obecną nazwę, by oddać hołd pamięci przodków. Nazwa brzmi „Daito-ryu Aikijujutsu” (). Słowo „Daito” () pochodzi od nazwy zamku księcia Shinra Saburo Yoshimitsu Minamoto, „ryu” () oznacza szkołę, „aiki” () czerpie z tradycyjnej nazwy stylu „Aiki-in-yo-ho” ,

jujutsu () dopełnia nazwy stylu, przypominając o filozoficznych aspektach sztuki. Zwracam tu uwagę, że w tym tekście częstokroć nadużywałem nazwy Daito-ryu tylko dla wygody, m ając pełną                             świadomość, że jest to nazwa stosunkowo młoda i w czasach przeszłych nie była używana. Mówienie o rodzinie Minamoto uprawiającej Dayto-ryu z tegoż oczywistego powodu jest błędem lub nadmiernym uproszczeniem. To samo dotyczy się nadinterpretacji historii Aikido. Aikido to jedna ze szkół jujutsu, sztuka stworzona przez wybitnego ucznia Takeda Sokaku, Morihei Ueshibę na początku lat 40 XX wieku( Ueshiba był uczniem Sokaku przez ponad 20 lat od 1915 r. do 1936 r., a uprawnień do nauczania Daito-ryu nabył około roku 1922, dyplomy swoich uczniów podpisywał – Morihei Ueshiba, oddany uczeń Dai Sensei Takeda Sokaku ) . Szkołą, która interpretuje Dayto-ryu do potrzeb pewnej filozofii. Częstokroć spotykane stwierdzenie o „pradawnych bushi uprawiających Aikido” jest po prostu bzdurą. Tu chciałbym nadmienić jeszcze jedną istotną kwestię. O Takeda Sokaku mówi się, że otworzył ściśle zamknięte drzwi dojo klanu Takeda dla szerszego grona studentów i jest to fakt. Niemniej jednak trzeba pamiętać, że w porównaniu do czasów obecnych, było to grono niewielkie. Studenci Takeda Sokaku byli przez niego osobiście wybierani i akceptowani. Łącznie liczbę studentów, którzy mięli okazję ćwiczyć pod okiem o-sensei szacuje się na ok. 30 tys.. Z tego tylko dwunastu uzyskało formalną zgodę na nauczanie Daito-ryu. Za jedynego, który otrzymał od mistrza pełną wiedzę na temat wszystkich tajników systemy, zarówno z bronią jak i bez, uznaje się Takuma Hisa ( 1896-1980 ). Uczeń Takuma Hisa, Hakaru Mori naucza po dziś dzień stylu Hisa Daitoryu. Dopiero Takeda Tokimune, syn o-sensei przystosował nauczanie Dayto-ryu do czasów obecnych w trosce o dalsze losy rodzinnego stylu. Założył centrum Dayto-ryu Aikijujutsu, czyli Abashiri honbu dojo ( główne dojo ) na Hokkaido, oraz sieć autoryzowanych dojo w Japonii i na świecie. Takeda Tokimune stworzył też archiwum dziejów klanu i stylu którego od wieków są strażnikami.

 

 

Opracował Marcin Blicharski 

 

W opracowaniu historii stylu Daito-ryu Aikijujutsu wykorzystano materiały z oficjalnej strony honbu dojo Abashiri, prowadzonej przez córkę Takeda Tokimune, Takeda Masanobu http://www.daito-ryu.com/. Tak więc wiarygodność źródła jest trudna do podważenia. Dane historyczne są ogólnie dostępne, a zatem weryfikowalne. Materiał zdjęciowy pochodzi z prywatnych stron wielbicieli stylu, dostępnych w sieci bez praw autorskich. Wykorzystano też zdjęcia zamieszczone w książce „Legendarne korzenie Aikido” autorstwa Shiro Omiya     ( Diamond Books Bydgoszcz 1999 r. ).

 

 

 

Powrót