ETYKIETA MIECZA I KONSERWACJA

Zdzisław Kowalski

Miecz japoński obok wartości użytkowej przedstawia także wartość artystyczną. Dlatego też przy oglądaniu i konserwacji należy zachować szczególną ostrożność. Stosowanie się do reguł postępowania z mieczem jest także podyktowane wyjątkową ostrością miecza oraz koniecznością okazania należytego szacunku wobec obiektu będącego „duszą samuraja”.

Przedstawiamy więc kilka podstawowych reguł postępowania z mieczem podczas oglądania i konserwacji:

1. Przed wyjęciem miecza z saya (pochwy) trzeba najpierw okazać mu należny szacunek poprzez wykonanie ukłonu,

2. Następnie chwytamy 1ewą ręką saya nieco powyżej środka, trzymając miecz zwrócony ostrzem do góry, zsuwamy saya z miecza wolnym ruchem,

3. Gdy miecz został wyjęty, możemy dokonać oględzin zachowując należny respekt. Miecz powinien być trzymany w lewej lub prawej ręce w sposób pokazany na foto.1.

4. Kiedy oglądamy dokładnie ostrze, należy oprzeć je na kawałku papieru lub materiału trzymanego w dłoni, jak na foto.2.

Nie wolno dotykać ostrza gołą ręką lub palcami. Każde ostrze jest bardzo dokładnie wypolerowane, stąd kontakt z wilgocią lub solą powoduje rdzewienie ostrza w ciągu kilku godzin.

Po obejrzeniu miecza, chowamy go powoli do pochwy i kładziemy ostrzem zwrócony do siebie. Jeżeli na czyjąś prośbę pokazujemy miecz, to powinien on być przekazywany w ściśle określony sposób.

Ostrze powinno być skierowane w kierunku osoby podającej. Podając, należy trzymać miecz za koniec tsuki (rękojeści) - tak jak na foto.3.

Aby miecz nie uległ uszkodzeniu i nie utracił właściwego mu piękna i wartości, musi być odpowiednio konserwowany. W tym celu należy systematycznie czyścić ostrze za pomocą oliwki. Przed oliwieniem miecz powinien być rozebrany, aby przed rdzą ochronić także niewidoczne części ostrza.

Aby rozebrać miecz, należy wyjąć mekugi (kołeczek mocujący ostrze), następnie trzymając miecz w prawej ręce uderzamy lekko lewą ręką w nadgarstek prawej, co powoduje wysuniecie się ostrza z tsuki.

Po naoliwieniu i złożeniu miecza należy usunąć z ostria oliwę. Do tego celu służy uchiko. Jest to sproszkowany wapień lub kreda, zawinięta w warstwę bawełny i warstwę jedwabiu. Całość umocowana jest na krótkiej rączce. Za pomocą delikatnych stuknięć rozprowadzamy proszek po całym ostrzu.

Następnie czyścimy ostrze za pomocą ligniny lub lnianej ściereczki.

Proces ten powinien być powtórzony dwa lub trzy razy.

Dzięki temu usuwamy starą oliwę, wszelkie zanieczyszczenia oraz niewidoczne jeszcze plamki rdzy.

Wycieranie miecza powinno być wykonywane jednym ruchem, zaczynając od tsuki. Po usunięciu starej oliwy, należy przetrzeć ostrze ściereczką lekko nasączoną oliwą.

Oliwa używana do konserwacji miecza może być zarówno mineralna jak i roślinna. Tradycyjnie w Japonii używano oleju goździkowego, którego aromat sprawiał niemałą przyjemność osobie dbającej o miecz.

Najprostszą fonią dbania o miecz jest konserwowanie go bez rozbierania na części, jednak nie jest to polecane w stosunku do najlepszych i najwartościowszych mieczy.

( MSW „ Samuraj „ 3/95)